Ležaji
Ležaj je proizvod koji omogućava relativno nasilno kretanje izmedu dva dela,najčešće rotaciju ili linearno kretanje. Ležaji se mogu klasifikovati prema kretanjima koja dozvoljavaju, prema principu njihovog funkcionisanja,prema konstrukciji kao i prema opterećenjima i radnim brzinama koje mogu da podnesu.Neki od osnovnih tipova ležaja :
Prstenasti kuglični radijalni ležaji
Prstenasti kuglični radijalni ležaji su,za razliku od ostalih kotrljajnih ležaja,najčešće u primeni,zbog velike moći nošenja,pogodnosti za visoke brojeve obrtaja,dugog veka trajanja,jednostavne montaže i održavanja.Osim radijalnih mogu da podnesu i manja aksijalna opterećenja.
Primeri oznaka : 6006, 6206, 6303, 6405, 4208, 4304….
Prstenasti kuglični ležaji sa kosim dodirom
Prstenasti kuglični ležaji sa kosim dodirom mogu da prenose opterećenja pod određenim uglom u odnosu na osu ležaja, pa su zbog toga pogodni za kombinovana radijalno-aksijalna opterećenja. Oni su nerasklopive konstrukcije i pojedinačno prenose opterećenja samo u jednom smeru, pogodni su i preporučuju se za velike brojeve obrtaja. Ovi ležaji se, zavisno od veličine i smera opterećenja, ugrađuju i u parovima.
Primeri oznaka : 709, 7202, 7004, 71906, 3203, 3307, QJ206, QJ307…
Prstenasti kuglični podesivi ležaji
Ovi ležaji imaju sfernu stazu kotrljanja spoljnog prstena, a to omogućava da se koriste tamo gde opterećenja izazivaju ugaono podešavanje (izokretanje) unutarnjeg prstena u odnosu na spoljni.Proizvode se sa cilindričnim i konusnim provrtom.
Primeri oznaka : 1206, 1307, 2210, 2308…
Prstenasti konično-valjčani jednoredni ležaji
Prstenasti konično-valjčani jednoredni ležaji koriste se na nošenje kombinovanih radijalno-aksijalnih opterećenja. Rastavljiva konstrukcija omogućava jednostavnu i brzu ugradnju, jer je moguće posebno montirati i spoljni prsten, a posebno komplet - unutarnji prsten sa kavezom sa valjčićima.Modifikovan linijski dodir između valjčića i putanja kotrljanja sprečava ivična naprezanja.
Primeri oznaka : 30204, 30308, 32205, 31312, 32308 ,32024, 33210…
Prstenasti cilindrično-valjačani ležaji
Prstenasti cilindrično-valjačani radijalni ležaji se koriste za velika radijalna opterećenja i visoke brojeve obrtaja.Kod ovih ležaja kotrljajna tela i putanje kotrljanja su cilindričnog oblika sa modifikovanim linijskim dodirom koji sprečava ivična naprezanja.Rastavljiva konstrukcija omogućava jednostavnu i brzu montažu.
Primeri oznaka : NU206, NJ308, NUP319, N308, NN3016…
Prstenasti bačvasti ležaji
Prstenasti bačvasti ležaji su iz grupe podesivih ležaja velike radijalne nosivosti, pa su pogodni za velika radijalna opterećenja koja izazivaju podešavanje (izokretanje) unutarnjeg prstena u odnosu na spoljni. Jednoredni ležaji imaju jedan red simetričnih bačvastih valjčića.Dvoredni ležaji imaju dva reda bačvastih valjčića koji su nesimetrični kod stare konstrukcije, a simetrični kod nove "C" konstrukcije.Proizvode se sa cilindričnim ili konusnim provrtom, a isporučuju se sa sedlom za pritezanje ili izvlačenje.
Primeri oznaka : 22208, 21306, 22312, 22224, 24040…
Kolutni kuglični aksijalni ležaji
Kolutni kuglični aksijalni ležaji imaju veliku moć nošenja u aksijalnom smeru, ali ne mogu prenositi radijalna opterećenja. Rasklopive su konstrukcije, pa se jednostavno i lako ugrađuju. Jednoredni aksijalni ležaji prenose opterećenja samo u jednom smeru, dok dvoredni prenose opterećenja u oba smera.
Primeri oznaka : 51109,51206,51306,51407,53203…
Kolutni cilindrično valjčani aksijalni ležaji
Kolutni cilindrično-valjčani aksijalni ležaji imaju veliku moč nošenja u aksijalnom smeru i koriste se tamo gde nije dovoljna nosivost kolutnih kugličnih aksijalnih ležaja. Pogodni su za kruta uležištenja i udarna opterećenja.Mogu prenositi aksijalna opterećenja samo u jednom smeru.
Primeri oznaka : 81103,81209…
Igličasti ležaji
Igličasti ležajevi imaju vrlo malu visinu poprečnog preseka i relativno veliku nosivost. Mogu se koristiti sa ili bez unutrašnjeg prstena. Igličasti ležajevi bez unutrašnjeg prstena predstavljaju optimalno rešenje u slučajevima kad je moguća kvalitetna termička obrada i brušenje osovine. Igličasti ležajevi sa unutrašnjim prstenom koriste se tamo, gde nije moguća, ili gde nije ekonomična, termička obrada i bušenje osovine. Kod ovih ležajeva moguće je unutrašnje aksijalno pomeranje. Postoje takodje i kombinovani igličasti ležajevi. Oni predstavljaju kombinaciju igličastog i kugličnog ili valjkastog aksijalnog ležaja. Mogu da nose radijalna i aksijalna opterećenja i omogućavaju formiranje uležištenja sa najmanjim zauzetim radijalnim prostorom.
Primeri oznaka : K20X24X17, HK3520, BK3020, NKX35 …
OZNAČAVANJE :
Oznake kotrljajnih ležaja su standardizovane i većina svetskih
proizvodača koristi sistem DIN.
Oznaka se sastoji iz dva dela : OSNOVNE i DODATNE oznake.
Osnovna oznaka karakteriše ležaj,odnosno definiše tip i veličinu
ležaja.
Osnovna karakteristika konstrukcije odredena je pomoću jednog ili više
brojeva ili slova i pokazuje
tip kotrljajnog ležaja.
Oznaka reda mera dobija se na osnovu standardizovanih spoljnih mera.
Oznaka za provrt nadovezuje se na oznaku za seriju ležaja, a obrazuje
se na različite načine, zavisno
od tipa i veličine ležaja. Za ležaje sa provrtom manjim od 10mm oznaka
je identična vrednosti
prečnika provrta u mm. Za provrte 10,12,15 i 17 mm oznake su 00,01,02
i 03.
Za provrte 20-500 mm, oznaka se dobija kada se vrednost prečnika
izražena u mm podeli sa
brojem 5. Za provrte veće od 500 mm oznaka odgovara vrednosti prečnika
provrta datoju u mm.
Dodatnim oznakama određuju se karakteristike u odnosu na osnovno izvođenje kotrljajnog ležaja.
NAPOMENA :
Oznake i sufiksi se mogu razlikovati u zavisnosti od proizvodača.